به گزارش پایگاه خبری پیام خانواده؛ تصور کنید مهمانی دارید و فرزندتان، به‌جای پذیرایی با لبخند، سرش را در صفحه تبلت فرو برده و تنها با یک «سلام» خشک و خالی، ارتباطش را با مهمان قطع می‌کند! این صحنه برای خیلی از والدین آشناست؛ نسلی که روزی «میزبان کوچولوی» خانواده بودند، حالا در دنیای مجازی غرق شده‌اند و مهارت‌های ساده تعامل با مهمان را بلد نیستند.
اما آیا این فقط تقصیر بچه‌هاست؟ یا شاید جامعه امروز، فرصت یادگیری آداب مهمان‌نوازی را از آنها گرفته است؟
۱. وقتی تکنولوژی جای آدم‌ها را می‌گیرد
در گذشته، مهمانی‌ها فرصتی برای انتقال غیرمستقیم مهارت‌های اجتماعی به کودکان بود: از چیدن سفره تا پذیرایی با ادب. اما امروزه، سبک زندگی شهری و مشغله‌های والدین، باعث شده مهمانی‌ها کمرنگ یا محدود به دورهمی‌های فست‌فودی شوند. حتی وقتی مهمان می‌آید، بچه‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای یادگیری تعامل، به اتاق خود پناه ببرند و با بازی‌های آنلاین سرگرم شوند.
۲. مهارت‌های فراموش‌شده
مهمان‌نوازی در فرهنگ ایرانی، ترکیبی از احترام، توجه و خوشرویی است. این مهارت نه تنها رابطه‌ها را گرم می‌کند، بلکه به کودکان می‌آموزد چگونه همدلی کنند، شنونده خوبی باشند و در موقعیت‌های مختلف واکنش مناسب نشان دهند. اما امروزه، برخی والدین به‌جای آموزش این اصول، ترجیح می‌دهند بچه‌ها را با تبلت ساکت کنند تا «حوصله‌شان سر نرود».
در پژوهشی از «انجمن روانشناسی ایران» در سال ۱۴۰۰، آمده است که ۳۸ درصد از کودکان ایرانی در تعاملات رودررو با بزرگسالان دچار اضطراب می‌شوند.
گزارش یونیسف در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد استفاده بیش‌ازحد از صفحه‌های نمایش، مهارت‌های کلامی کودکان را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. این الگو در ایران نیز با توجه به نفوذ بالای تکنولوژی مشابه است.
۳. شبکه‌های اجتماعی: الگوهای غلط، تربیت سخت‌تر
کودکان امروز، در فضای مجازی با الگوهایی روبه‌رو می‌شوند که ادب و احترام را «دمده» می‌دانند! از ویدیوهای طنزی که بی‌ادبی به بزرگترها را طبیعی جلوه می‌دهند تا کاراکترهای کارتونی که با گستاخی محبوب می‌شوند. این محتواها ناخودآگاه به بچه‌ها یاد می‌دهند که «جلب توجه با شوخی‌های بی‌حدوحصر» بهتر از «احترام سنتی» است.
۴. راه‌حل‌ها: از بازی تا مهمانی‌های آموزشی
- مهمانی‌های تمرینی: برگزاری دورهمی‌های کوچک با دوستان صمیمی فرزندتان و واگذاری نقش میزبان به او. مثلاً از او بخواهید برای مهمانان لیوان آب ببرد یا شروع‌کننده یک صحبت ساده باشد.
- استفاده از قصه‌ها و نمایش: قصه‌گویی درباره مهمان‌نوازی در ادبیات فارسی (مثل داستان‌های شاهنامه یا مثنوی) یا اجرای نمایش‌های خانگی که در آن بچه‌ها نقش میزبان و مهمان را تمرین کنند.
- الگوسازی والدین: کودکان از رفتار شما بیشتر از حرف‌هایتان یاد می‌گیرند. وقتی با مهمان گرم می‌گیرید، به صحبت‌هایشان گوش می‌دهید یا از آنها تعریف می‌کنید، فرزندتان ناخودآگاه این مهارت‌ها را جذب می‌کند.
۵. تکنولوژی؛ دشمن یا متحد؟
به‌جای حذف گوشی و تبلت، از آنها برای آموزش غیرمستقیم استفاده کنید:
- اپلیکیشن‌های آموزشیِ آداب معاشرت به زبان کودکانه.
- تماشای کارتون‌هایی که شخصیت‌های آنها مهربان و مؤدب‌اند (مثل «ماهیگیر و بهار» یا «شکرستان»).
- ساخت ویدیوهای کوتاه توسط خود کودک درباره «یک روز مهمانیِ خوب».
یادتان باشد
مهمان‌نوازی، تنها یک سنت نیست؛ ابزاری است برای ساختن انسان‌هایی که می‌دانند چطور قلب‌ها را با یک لیوان چای گرم یا یک جمله محبت‌آمیز فتح کنند.
شاید بچه‌های امروز کمتر از گذشته «سلام علیک» بلد باشند، اما این پایان ماجرا نیست. با کمی خلاقیت و تبدیل آموزش به بازی، می‌توانیم نسل جدید را دوباره به مهمانی‌های پر از خنده و احترام مهمان کنیم.